Co warto wiedzieć o SIBO

W przypadku uciążliwych dolegliwości ze strony układu pokarmowego trudno jest szybko – bez dodatkowych badań diagnostycznych – ustalić rozpoznanie. Objawy, które występują w nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej, mogą pojawiać się także w przebiegu SIBO, czyli zespołu przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (ang. small intestinal bacterial overgrowth). Nie ma jednoznacznych danych, które wskazują na częstość występowania SIBO. Szacuje się, że w populacji osób dorosłych może ona wynosić 2,5–22%.

Przyczyny przerostu bakteryjnego

Warunkiem utrzymania wewnątrzustrojowej homeostazy jest prawidłowa kolonizacja przewodu pokarmowego przez drobnoustroje. Ze względu na kwaśny odczyn liczba bakterii w żołądku i proksymalnym odcinku jelita cienkiego jest niewielka. W przebiegu SIBO wśród drobnoustrojów jelitowych stwierdza się obecność flory, która pochodzi z jamy ustnej i okrężnicy – bakterii Streptococcus, Escherichia coli, Staphylococcus, Micrococcus i Klebsiella.

Jako przyczyny występowania SIBO wymienia się wrodzone i nabyte wady przewodu pokarmowego, zaburzenia jego czynności oraz długotrwałą antybiotykoterapię. Do czynników predysponujących do rozwoju zespołu przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim należą m.in. zaburzenia wydzielania enzymów trzustkowych (np. w przebiegu mukowiscydozy) oraz zaburzenia immunologiczne (np. AIDS). SIBO częściej rozpoznaje się u pacjentów, u których wcześniej stwierdzono np. marskość wątroby, celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna, zespół krótkiego jelita czy zespół jelita drażliwego.

Objawy ze strony układu pokarmowego

Cechą charakterystyczną SIBO jest zmienny obraz kliniczny. Objawy związane są głównie z zaburzeniami wchłaniania składników pokarmowych (węglowodanów, tłuszczów, białek oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach) i pochodzą ze strony układu pokarmowego – pacjenci z SIBO skarżą się szczególnie na wzdęcia i gazy, a także na bóle brzucha oraz uciążliwe biegunki tłuszczowe lub wodniste. U osób tych obserwuje się także spadek masy ciała, objawy niedożywienia oraz niedoboru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i witaminy B12. Symptomy nie muszą jednak dotyczyć wyłącznie układu pokarmowego. W przebiegu SIBO mogą występować również m.in.: rumień guzowaty, zapalenie stawów, wysypki skórne, kłębuszkowe zapalenie nerek.

Rozpoznawanie SIBO na podstawie HBT

Za złoty standard w rozpoznawaniu SIBO uznaje się mikrobiologiczną ocenę treści pobranej z bliższej części jelita cienkiego. Jest to inwazyjna metoda bezpośrednia. Warunkiem postawienia diagnozy jest wzrost liczby niepatogennych bakterii w początkowym odcinku jelita cienkiego powyżej 10⁵ CFU (jednostka tworząca kolonię, ang. colony-forming unit) w mililitrze treści pokarmowej.

W diagnostyce SIBO częściej wykorzystuje się jednak metody nieinwazyjne, do których zaliczamy wodorowy test oddechowy (HBT, ang. hydrogen breath test). Istotę tego badania stanowi określenie stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. W warunkach fizjologicznych u człowieka w wydychanym powietrzu nie stwierdza się obecności wodoru lub jego stężenie jest małe. Inaczej jest w przypadku pacjentów z SIBO, u których część węglowodanów lub białek nie jest wchłaniana, zostaje poddana procesowi fermentacji przez obecne w jelicie bakterie, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. HBT wykonuje się na czczo, następnie pacjent wypija roztwór z glukozą lub laktulozą i sprawdza się w równych odstępach czasu, jak zmienia się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. Ostateczna interpretacja wyników testu zawsze obejmuje charakter dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta oraz reakcje zaobserwowane w czasie przeprowadzanego badania. W przypadku braku objawów klinicznych, aby zdiagnozować zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego wymagany jest wzrost stężenia wodoru w wydychanym powietrzu  co najmniej 10 ppm powyżej wartości podstawowej.

Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia HBT jest antybiotykoterapia. Test można wykonać dopiero po upływie 4 tygodni od zakończenia przyjmowania antybiotyków. Zaleca się, aby przed badaniem pacjent ograniczył spożycie produktów bogatych w węglowodany, a przez ostatnie 12 godzin nie palił tytoniu i nie żuł gumy.

Właściwa dieta w leczeniu SIBO

W przebiegu leczenia SIBO największe znaczenie ma leczenie choroby podstawowej. Zasadniczą rolę odgrywa także właściwa dieta, dobrana indywidulanie dla każdego pacjenta. Odpowiednim podejściem do leczenia żywieniowego SIBO jest ograniczenie spożycia żywności podlegającej fermentacji. W postępowaniu terapeutycznym uwzględnia się również antybiotykoterapię. W prowadzonych w ostatnim czasie badaniach podkreśla się skuteczność stosowania rifaksyminy.

Źródła:

1. Siniewicz-Luzeńczyk K. i wsp., Ocena częstości występowania zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego u dzieci leczonych immunosupresyjnie z powodu idiopatycznego zespołu nerczycowego. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2016; 12 (2): 171–176.
2. Nowak M. i wsp., Wodorowe testy oddechowe jako narzędzie w diagnostyce schorzeń gastroenterologicznych. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015; 6 (3): 124–135.
3. SIBO Test – All Your Questions Answered (2019), [on-line]: https://healthpath.com/sibo-test-complete-guide-2019/ [dostęp: 12.08.2019].