Czy koronawirus SARS-CoV-2 może przenosić się poprzez żywność

Wiedza na temat COVID-19 jest ograniczona. Wiele ośrodków badawczych na całym świecie wciąż pracuje nad szczegółowym poznaniem koronawirusa SARS-CoV-2 i odpowiedzi układu odpornościowego na zakażenie tym patogenem. W celu zmniejszenia liczby nowych infekcji wprowadzono szereg zaleceń oraz nakaz poruszania się w maseczkach ochronnych w przestrzeni publicznej. Przed wejściem do sklepów spożywczych należy zdezynfekować ręce i założyć jednorazowe rękawiczki ochronne. Bardzo często niepokój budzi to, czy koronawirus może przenosić się za pośrednictwem żywności, jak długo utrzymuje się na powierzchni owoców i warzyw oraz czy spożywanie mięsa jest bezpieczne. Do tej pory nie pojawiły się doniesienia na temat przenoszenia koronawirusa poprzez żywność. Główny Inspektorat Sanitarny udzielił odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące nowego koronawirusa i bezpieczeństwa żywności.

Jakie jest ryzyko zakażenia koronawirusem poprzez żywność

Zgodnie z informacją opublikowaną przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) aktualnie nie ma dowodów, które wskazywałyby na to, że żywność może stanowić bezpośrednie lub pośrednie źródło transmisji koronawirusa SARS-CoV-2. Poprzednio poznane ludzkie koronawirusy, SARS i MERS, nie przenosiły się na człowieka poprzez żywność. Można przypuszczać, że w przypadku SARS-CoV-2 jest podobnie. Mimo to bardzo ważna jest troska o bezpieczeństwo żywności, co wiąże się z dbaniem o zachowanie rygorystycznych zasad ochronnych. Główny lekarz weterynarii na bieżąco monitoruje informacje przekazywane przez EFSA, Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), ministra zdrowia, Główny Inspektorat Sanitarny oraz Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Jak dochodzi do zakażenia SARS-CoV-2

ECDC stwierdziło, że chociaż zwierzęta w Chinach były prawdopodobnym źródłem początkowej infekcji, wirus rozprzestrzenia się wyłącznie z człowieka na człowieka. Przenosi się drogą kropelkową, czyli podczas kichania lub kaszlu. Do zakażenia może dojść także na skutek kontaktu z zanieczyszczonymi powierzchniami lub przedmiotami, na których obecne są wydzieliny osoby chorej. Koronawirus SARS-CoV-2 znajduje się na danej powierzchni od kilku godzin do kilku dni w zależności od jej rodzaju.

Jak długo koronawirus może utrzymywać się na powierzchni

Stabilność koronawirusów w środowisku zależy od kilku czynników, takich jak temperatura, wilgotność powietrza i warunki powierzchniowe, a także od konkretnych szczepów wirusa i jego ilości na danej powierzchni. Zasadniczo ludzkie koronawirusy nie są szczególnie stabilne na suchych powierzchniach. Dostępne dane informują, że SARS-CoV-2 może być zakaźny do 3 godzin w postaci aerozolu, do 4 godzin na powierzchniach miedzianych, do 24 godzin na tekturze, 2–3 dni na stali nierdzewnej i plastiku po silnym zanieczyszczeniu. W celu eliminacji zakażenia należy stosować odpowiednie środki dezynfekcyjne oraz pamiętać o częstym i właściwym myciu rąk. Koronawirusy są wrażliwe na alkohole i środki powierzchniowo czynne, które są zawarte w mydłach i detergentach do zmywania naczyń.

Czy można się zakazić poprzez kontakt z żywnością, której dotykały zakażone osoby

Dokładnie nie wiadomo, czy opakowania produktów spożywczych stanowią szczególne ryzyko dla konsumentów. Teoretycznie, jak w przypadku powierzchni zanieczyszczonych przez osobę zdrową, np. klamek, żywność również może stanowić pośrednie zagrożenie, jeśli się jej dotknie. Obecnie nie ma jednak dowodów, które wskazywałyby, że do infekcji może dojść poprzez kontakt z zanieczyszczonymi artykułami spożywczymi. Mimo to należy dołożyć starań, aby postępować zgodnie z praktykami bezpieczeństwa żywności oraz stosować się do zaleceń związanych z dbaniem o higienę osobistą. Po przyjściu do domu z zakupów spożywczych powinno się wyrzucić opakowanie zewnętrzne przed włożeniem produktu do lodówki czy szafki. Należy unikać ryzyka potencjalnego zanieczyszczenia krzyżowego między gotowaną i surową żywnością oraz dokładnie myć warzywa i owoce przed ich spożyciem. Zaleca się często czyścić blaty kuchenne, noże, deski oraz półki w lodówce.

Czy obróbka termiczna może inaktywować koronawirusa

Wykazano, że koronawirusy ulegają zniszczeniu podczas obróbki termicznej. W przypadku produktów surowych czy mięsa należy poddać artykuł obróbce cieplnej np. przez 30 minut w 60°C, aby wyeliminować zanieczyszczenie mikrobiologicznego, w tym również wirusa SARS-CoV-2. Jak dotąd nie ma dowodów na ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 poprzez spożywanie mrożonek. Należy jednak mieć na uwadze, że koronawirusy SARS i MERS są odporne na zimno i mogą pozostawać zakaźne w temperaturze minus 20°C do 2 lat w stanie zamrożonym.

Jakie działania ochronne należy stosować w sklepach spożywczych

Zgodnie z zaleceniami WHO pracownicy branży spożywczej powinni stosować praktyki ochronne, aby zminimalizować ryzyko transmisji wirusa. Standardowe działania obejmują m.in. konieczność mycia rąk przed rozpoczęciem pracy, przed kontaktem z żywnością czy po kontakcie z pieniędzmi. Pracownicy są zobowiązani do poinformowania pracodawcy o złym stanie zdrowia. Zaleca się wzmożone kontrole przestrzegania zasad higieny oraz nadzór nad prawidłowym przebiegiem czyszczenia i dezynfekcji powierzchni roboczych, podłóg, maszyn i miejsc, z którymi mogą mieć kontakt klienci (np. koszyki sklepowe czy taśmy przy kasach). Z kolei klienci sklepów powinni pamiętać o zachowaniu odstępów w kolejkach, a do pakowania żywności luzem (np. bułki, orzechy na wagę, owoce i warzywa) używać rękawiczek ochronnych. Bez zamiaru zakupu produktu nie powinno się go dotykać.

Więcej informacji na temat koronawirusa oraz diagnostyki zakażeń SARS-CoV-2 można znaleźć TUTAJ.

Źródła:

1. Czy koronawirus może przenosić się za pomocą żywności?, [online:] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/koronawirus/koronawirus-warto-wiedziec/229589,czy-koronawirus-moze-przenosic-sie-za-pomoca-zywnosci, [dostęp:] 27.04.2020.
2. Coronavirus: no evidence that food is a source or transmission route, [online:] https://www.efsa.europa.eu/en/news/coronavirus-no-evidence-food-source-or-transmission-route, [dostęp:] 27.04.2020.
3. Can the new type of coronavirus be transmitted via food and objects?, [online:] https://www.bfr.bund.de/en/can_the_new_type_of_coronavirus_be_transmitted_via_food_and_objects_-244090.html, [dostęp:] 27.04.2020.
4. COVID-19 (Coronavirus), [online:] https://www.fsai.ie/faq/coronavirus.html, [dostęp:] 27.04.2020.