Dieta w chorobie refluksowej przełyku

Choroba refluksowa przełyku (ang. gastroesophageal reflux disease, GERD) to zespół objawów, które towarzyszą zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku i mogą znacznie obniżyć komfort życia. Do typowych dolegliwości należą: zgaga, pieczenie, puste odbijanie, uczucie cofania się spożytego pokarmu do przełyku, a także objawy pozaprzełykowe, takie jak kaszel i chrypka lub ból górnej części brzucha. W przebiegu GERD u chorych mogą wystąpić uszkodzenia błony śluzowej przełyku, czyli nadżerki. Należy jednak pamiętać, że obserwowane symptomy nie zawsze korelują z charakterem i nasileniem zmian zapalnych w obrębie przełyku, dlatego każdy chory, nawet jeśli nie skarży się na silne objawy, powinien mieć wykonane badanie gastroskopowe, aby wykluczyć możliwe powikłania. Częstość występowania choroby refluksowej przełyku wzrasta wraz z wiekiem i jest porównywalna u obu płci.

Leczenie niefarmakologiczne

Leczenie GERD obejmuje terapię farmakologiczną, która polega na przyjmowaniu leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego, oraz zmianę stylu życia, a szczególnie modyfikację diety. Wśród najważniejszych zaleceń dla pacjentów uwzględnia się: zwiększenie aktywności fizycznej, utrzymanie prawidłowej masy ciała, odpowiednią objętość posiłków i tempo ich spożywania, właściwą pozycję ciała w czasie snu i odpoczynku, rezygnację z palenia papierosów.

Zalecenia żywieniowe

Osoby cierpiące na refluks przełyku powinny szczególnie zadbać o jakość i rodzaj spożywanych posiłków. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady żywieniowe.

1. Należy spożywać mniejsze posiłki, ale częściej. Jedzenie dużych porcji może nasilać objawy refluksu. Wskazane jest spożywanie 5–6 niewielkich posiłków dziennie o stałych porach. W trakcie konsumpcji należy zadbać o odpowiednie warunki – ciszę i spokój, a kęsy przeżuwać dokładnie i powoli. Jedząc w pośpiechu, połyka się większe ilości powietrza, co może zwiększać ciśnienie wewnątrzbrzuszne i przyczyniać się do częstszych epizodów choroby. Ostatni posiłek powinno się spożyć najpóźniej 3 godziny przed snem.
2. Należy unikać pokarmów, które nasilają objawy refluksu. Wskazane jest wykluczenie z diety smażonych, tłustych, ciężkostrawnych i pikantnych posiłków. Zaleca się unikanie spożywania warzyw cebulowych, pomidorów i ich przetworów, owoców cytrusowych i soków z nich wyciśniętych, czekolady i wyrobów czekoladowych, kawy, naparu z mięty, napojów gazowanych oraz alkoholu.
3. Należy obserwować reakcję organizmu na spożywane pokarmy. Dzięki temu będzie można wykluczyć z diety te artykuły, które powodują nasilenie objawów. Bardzo często dolegliwości po spożyciu określonych produktów występują tylko u niektórych chorych. Każdy pacjent powinien przygotować swoją listę potraw dozwolonych i zakazanych na podstawie własnego doświadczenia. Niektóre osoby zgłaszają złagodzenie objawów po wypiciu chudego mleka, które neutralizuje kwaśną zawartość w przełyku, lub niegazowanej wody mineralnej, oczyszczającej przełyk z kwasu solnego. Warto również pić wody lecznicze z dużą zawartością soli wapnia.

Brak odpowiedniej diety

Zakres symptomów w przypadku choroby refluksowej przełyku może być bardzo szeroki. Niektórzy pacjenci muszą zastosować farmakoterapię, podczas gdy u innych wystarcza zmiana nawyków żywieniowych. Są również osoby, które mogą spożywać wszystkie pokarmy i w ich przypadku stosuje się wyłącznie farmakoterapię. Jeśli pacjent potrafi określić, po jakich potrawach nasilają się u niego dolegliwości, powinien stosować się do zaleceń dietetycznych. W przypadku zaniedbania diety może dojść do powstania owrzodzeń w przełyku, wystąpienia przewlekłej niedokrwistości, a także do pojawienia się zmian w obrębie nabłonka przełyku, tzw. przełyku Barretta (ok. 10% chorych).

Refluks przełyku jest chorobą przewlekłą z okresami remisji i zaostrzeń. Nie zagraża życiu, ale może znacznie wpływać na jakość codziennych aktywności. U większości chorych, aby złagodzić dokuczliwe objawy, wystarcza zastosowanie niewielkich dawek leków oraz odpowiednia dieta i porzucenie używek. Nieleczona choroba refluksowa przełyku może prowadzić do powikłań o ciężkim przebiegu, np. krwawienia z przewodu pokarmowego lub wystąpienia tzw. przełyku Barretta, który jest stanem przedrakowym. W celu uniknięcia GERD zaleca się normalizację masy ciała, ograniczenie spożycia alkoholu i palenia papierosów oraz wprowadzenie odpowiednich nawyków żywieniowych.

Źródła:

1. Taraszewska A., Dieta w chorobie refluksowej, on-line: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/70596,dieta-w-chorobie-refluksowej [dostęp: 25.10.2019].
2. Przybylska-Feluś M., Zasady przygotowywania posiłków przez pacjentów z refluksem, on-line: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/114136,zasady-przygotowywania-posilkow-przez-pacjentow-z-refluksem [dostęp: 25.10.2019].
3. Mokrowiecka A., Skutki niestosowania diety u osoby chorej na refluks, on-line: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/75012,skutki-niestosowania-diety-u-osoby-chorej-na-refluks [dostęp: 25.10.2019].
4. Małecka-Panas E. i wsp., Choroba refluksowa przełyku (refluks), on-line: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/przelyk/50731,choroba-refluksowa-przelyku-refluks [dostęp: 25.10.2019].
5. Dieta w chorobie refluksowej, on-line: https://www.su.krakow.pl/system/files/14974/caa0bde7e2.pdf?1446457536 [dostęp: 25.10.2019].