Dieta wzmacniająca odporność – czy może pomóc w walce z koronawirusem

Na początku 2020 r. zidentyfikowano nowy szczep koronawirusa: SARS-CoV-2, wywołujący chorobę COVID-19 (ang. coronavirus disease 2019). 11 marca 2020 r. Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła stan pandemii, co oznacza, że wirus jest już na całym świecie. Koronawirus odpowiada za zakażenia układu oddechowego i w niektórych przypadkach może prowadzić do ostrej niewydolności oddechowej. Dane dotyczące zakażań są bardzo niepokojące.

Zakażenie może wystąpić u ludzi w każdym wieku, jednak szczególnie narażone są osoby starsze, u których wcześniej stwierdzono choroby przewlekłe (np. cukrzycę, choroby układu sercowo-naczyniowego), oraz pacjenci w trakcie leczenia immunosupresyjnego i z zaburzeniami odporności. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, dlatego ważne jest unikanie kontaktu z chorymi oraz częste i dokładne mycie rąk przy użyciu mydła i płynów dezynfekcyjnych, które zawierają min. 60% alkoholu. W tym szczególnym okresie należy dbać o układ odpornościowy. Duże znaczenie dla zdrowia ma aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu oraz unikanie stresu. Kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego jest także zbilansowana dieta, która dostarcza adekwatną dla wieku i płci ilość składników mineralnych oraz witamin.

Dieta na odporność – jak zadbać o organizm

Każda dieta powinna być zbilansowana, pokrywać dzienne zapotrzebowanie energetyczne i składać się z 4 lub 5 posiłków. Zaleca się, aby dania spożywać powoli, w regularnych odstępach czasu. Nie wolno zapominać o piciu wody, minimum 1,5 l na dobę, oraz o aktywności fizycznej, najlepiej 30–45 minut dziennie. W celu wzmocnienia naturalnej odporności organizmu w codziennym jadłospisie powinny znaleźć się produkty spożywcze dostarczające odpowiednią ilość witamin i składników mineralnych, których dobrym źródłem są przede wszystkim owoce i warzywa. W składniki mineralne bogate są także ryby, drób, artykuły zbożowe oraz mleko i produkty mleczne o małej zawartości tłuszczu. Warto do diety włączyć produkty zawierające przeciwutleniacze (inaczej antyoksydanty). Ich rolą jest pomoc w neutralizacji nadmiaru wolnych rodników. Do antyoksydantów zaliczamy m.in. beta-karoten, witaminy E i C oraz selen. Do czynników immunomodulacyjnych należą także kwasy tłuszczowe, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, które można znaleźć w olejach roślinnych i rybnych.

Witaminy i minerały na wzmocnienie odporności – co powinno znaleźć się w diecie

Witamina D: bierze ona udział w regulacji pracy układu odpornościowego. Jej niedobór zwiększa ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, immunologiczne i infekcyjne. Witamina D wpływa na komórki układu immunologicznego, takie jak makrofagi, limfocyty B i T, eozynofile oraz neutrofile. Ponadto może nasilać wytwarzanie katelicydyny – białka o działaniu bakteriobójczym. Do źródeł pokarmowych tej witaminy należą tran i tłuste ryby – śledź, łosoś, sardynki, oraz wątroba wieprzowa i wołowa, masło i sery dojrzewające.

Witamina E: uczestniczy ona w redukcji powstających w organizmie wolnych rodników, które mogą powodować m.in. uszkodzenia błon komórkowych, zwiększa także odporność krwinek czerwonych na czynniki hemolityczne oraz wpływa na stabilizację błon komórkowych. Źródłem witaminy E są: oliwa z oliwek, orzechy, awokado, zielone warzywa liściaste i pełnoziarniste produkty zbożowe.

Witamina B12: warto zadbać o odpowiednią podaż tej witaminy, ponieważ jej niedobory mogą powodować większe zmęczenie i podatność na zachorowania. Do źródeł witaminy B12 należą produkty pochodzenia zwierzęcego: wątroba, ryby, jaja, sery dojrzewające, mięso, mleko (także w proszku).

Beta-karoten: dobrym źródłem beta-karotenu, będącego antyoksydantem, są takie produkty jak marchew, natka pietruszki, jarmuż, szczypiorek, boćwina, dynia, cukinia, brukselka, cykoria, szpinak, czerwona papryka i bataty, a także morele, melony, brzoskwinie i śliwki.

Witamina C: zwiększa ona przyswajanie żelaza, którego brak może być przyczyną zmęczenia, anemii i zmniejszonej odporności na infekcje. Bierze udział w wielu ważnych procesach fizjologicznych i patofizjologicznych, takich jak synteza hormonów oraz przeciwdziałanie peroksydacji lipidów, białek, węglowodanów i kwasów nukleinowych. Witaminę C dostarcza większość owoców, np. czerwone porzeczki, truskawki, poziomki, kiwi, cytryny, pomarańcze, grejpfruty, a także wiele warzyw, np. szpinak, brokuły, brukselka, chrzan, papryka czerwona i zielona, natka pietruszki, kalafior, kalarepa. Pod wpływem stresu zwiększa się zapotrzebowanie na tę witaminę.

Żelazo: pełni ono wiele ważnych funkcji w organizmie, m.in. bierze udział w transporcie tlenu (wchodzi w skład hemoglobiny), wpływa na poprawę kondycji, zapobiega zmęczeniu i zwiększa odporność organizmu. Najlepsze źródło żelaza to wątroba i nerki, ale znajduje się ono również w sardynkach, żółtkach jaj oraz ciemnozielonych warzywach liściastych.

Cynk: warto zwrócić szczególną uwagę na prawidłową podaż cynku, który m.in. jest składnikiem wielu białek, wchodzi w skład lub bierze udział w aktywacji licznych enzymów, chroni organizm przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, ponieważ uczestniczy w dojrzewaniu i funkcjonowaniu limfocytów T. Niedobór cynku zwiększa ryzyko infekcji, jest przyczyną utraty łaknienia i powoduje gorsze gojenie się ran. Źródłem tego mikroelementu są m.in. skorupiaki (ostrygi), ziarna zbóż, czerwone mięso, drób, jaja i produkty mleczne. Cynk znajduje się także w nasionach roślin strączkowych, orzechach, szpinaku oraz w produktach pełnoziarnistych, jednak zawarty w nich błonnik pokarmowy może zmniejszać absorpcję cynku z jelit.

Rolą układu odpornościowego jest obrona organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi, do których należą m.in. wirusy. Niedobór niektórych składników odżywczych może wpłynąć na osłabienie organizmu. W okresie wzmożonej zachorowalności, np. w obliczu zagrożenia koronawirusem, powinniśmy zadbać o wzmocnienie odporności poprzez stosowanie odpowiedniej diety. Nie bez znaczenia jest także unikanie nadmiernego stresu i zmęczenia.

Odpowiedzi na najczęściej zadawane  pytania  na temat koronawirusa zostały rzetelnie przedstawione na kanale na YouTube Tajniki Badań Laboratoryjnych. Zachęcamy do oglądania i subskrypcji kanału.

Więcej informacji na temat zakażeń i diagnostyki koronawirusem znajdziesz TUTAJ.

Źródła:

1. Coronavirus COVID-19 Global Cases by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU), [on-line:] https://www.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html?fbclid=IwAR1x2ueM3tzBg5v-NkkfH7M1dw0TSidSlUahL8fK-895uAQvnL07tgkO6ig#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6 [dostęp: 12.03.2020].
2. Grajeta H., Wybrane zagadnienia z analizy żywności i żywienia człowieka. Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich. Wrocław 2011: 70–73, 79–81.
3. Koronawirus (COVID-19) – najnowsze informacje, [on-line:] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/aktualnosci/225676,koronawirus-najnowsze-informacje [dostęp: 12.03.2020].
4. Pawłowska B., Koronawirus SARS-CoV-2 – realne i rosnące zagrożenie dla zdrowia publicznego, [on-line:] https://euroimmun.pl/blog/koronawirus-sars-cov-2-realne-i-rosnace-zagrozenie-dla-zdrowia-publicznego/ [dostęp: 12.03.2020].
5. Piramida żywieniowa z opisem, [on-line:] https://dietetycy.org.pl/piramida-zywieniowa-2017-opisem/ [dostęp: 12.03.2020].
6. Poznańska M., Dieta wzmacniająca odporność, [on-line:] https://www.doz.pl/czytelnia/a1712-Dieta_wzmacniajaca_odpornosc [dostęp: 12.03.2020].
7. Wnęk D., 7 produktów żywnościowych wspomagających odporność, [on-line:] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/138515,7-produktow-zywnosciowych-wspomagajacych-odpornosc [dostęp: 12.03.2020].